Internationale conflicten: agentuurovereenkomsten

Internationale bescherming handelsagent
De Europese Agentuurrichtlijn (86/653 EEG) (''de Richtlijn") bevat algemene regels voor agentuur die in elke lidstaat zijn verwerkt in nationale wetgeving. De Europese wetgever heeft de verschillen tussen de lidstaten zo klein mogelijk willen maken met het oog op bevordering van de handel tussen de verschillende landen. De Richtlijn biedt de vrijheid de regels ruimer te implementeren in de nationale wet. Bijvoorbeeld ten aanzien van de onderwerpen waarvoor een agentuurovereenkomst kan worden gesloten (in Nederland ook voor diensten en niet alleen de aan- en verkoop van goederen). Of ten aanzien van concurrentiebedingen die kunnen worden opgelegd aan de handelsagent. Binnen Europa bestaat er op grond van de Richtlijn een zeker "minimumniveau" van bescherming.

 

Met de Richtlijn is bedoeld een hoog niveau van bescherming te realiseren omdat de handelsagent als de zwakkere partij wordt gezien. Op grond van het arrest van het Hof van Justitie in de Ingmar/Eaton (C-381/98) is deze hoge mate van bescherming ook van toepassing indien de leverancier (in de wet "principaal" genoemd) buiten Europa is gevestigd. Een Amerikaanse principaal zal zich op grond hiervan ook aan de Europese regels over beëindiging van de agentuurovereenkomst moeten houden (artikelen 17 en 18 van de Richtlijn). Dus ook wanneer bijvoorbeeld Amerikaans recht van toepassing is verklaard in de overeenkomst tussen partijen, kan op de Europese bescherming een beroep worden gedaan.

 

Lappendeken van jurisdicties
So far so good voor de handelsagent, maar het kan tegenvallen in de praktijk. Ook dicht bij huis blijkt het lastig om effectief betaling van vergoedingen af te dwingen en onregelmatige opzegging te voorkomen. Stel dat de principaal in Duitsland of Engeland gevestigd is dan moet een buitenlandse advocaat in de arm worden genomen. Dit zal vaak hogere kosten maar soms ook vertraging met zich meebrengen. De term "Italiaanse torpedo" staat voor vertraging die veroorzaakt wordt in een procedure door die in Italië te voeren. Er zijn overigens "torpedo's" van allerlei nationaliteiten denkbaar. Europa is een lappendeken van jurisdicties waarin maatregelen die in Nederland normaal zijn, niet of anders werken. Conservatoir beslag is bijvoorbeeld in Duitsland praktisch niet haalbaar terwijl het in Nederland normaal is. Een kort geding tot nakoming van de overeenkomst – wanneer de principaal in de fout dreigt te gaan – ligt daar ook veel lastiger. Soms gaan er fatale termijnen lopen onder buitenlands recht die wij in Nederland niet kennen.

 

Praktische tips internationale agentuurovereenkomst
De rechts- en forumkeuze in de agentuurovereenkomst is daarom een belangrijk onderwerp. De keuze voor Nederlands recht is niet vreemd, omdat de overeenkomst hier wordt uitgevoerd. En de keuze voor een Nederlandse rechter is evenmin opmerkelijk, omdat die de omstandigheden ter plaatse beter kan inschatten. Maar een principaal die in veel landen zaken doet zal moeite hebben met deze rechts- en forumkeuze in te stemmen in de agentuurovereenkomst. De principaal wil niet voor elk land een ander systeem en gewoon naar de eigen rechter kunnen. Daarom ligt voor de hand dat complicaties op grond van nationale verschillen een rol spelen als er een geschil ontstaat tussen de handelsagent en de principaal. Een aantal algemene praktische tips zijn wel te geven.

 

Soms kunnen dwingendrechtelijke bepalingen van een Europese lidstaat gelden in een andere Europese lidstaat (zoals blijkt uit de UNAMAR zaak van het Hof van Justitie, C-184-12). Daarnaast zijn er internationaal mogelijkheden snel een betalingsbevel te krijgen, zijn er contractueel afspraken te maken ten aanzien van het afdwingen van zekerheid en moet goed gelet worden op de vraag met wie precies wordt gecontracteerd. Is dat wel de juiste partij en de correcte rechtsvorm? Een ander punt is het gebruik van de merkrechten, worden die bijvoorbeeld in de Benelux geregistreerd dan kan de licentie voor de agent ook worden ingeschreven. In het allerbeste geval kan de agent de merken op eigen naam houden zolang de agentuurovereenkomst duurt.

 

Tot slot geldt dat het belangrijk is agentuurovereenkomsten te sluiten die aansluiten bij een buitenlands systeem. In Nederland wordt in het algemeen soms makkelijk omgesprongen met overeenkomsten, of is er zelfs geen schriftelijke agentuurovereenkomst, terwijl dat in veel buitenlandse jurisdicties ondenkbaar is.

 

Geschreven door: Jurian van Groenendaal