Het verbod op memes

Er komt natuurlijk geen verbod op memes. De nieuwe richtlijn heeft als doel grote online content providers op platformen waar gebruikers informatie delen te laten betalen voor het op grote schaal openbaar maken van (auteursrechtelijk beschermde) content. Of zoals het voorstel dit verwoordt:

 

“Artikel 13 schept een verplichting voor aanbieders van diensten van de informatiemaatschappij die grote hoeveelheden door de gebruikers geüploade werken en andere materialen opslaan en toegang daartoe verlenen, om passende en evenredige maatregelen te nemen zodat de overeenkomsten met rechthebbenden functioneren en in samenwerking met de dienstverleners wordt voorkomen dat op hun diensten inhoud beschikbaar wordt gesteld die rechthebbenden aanwijzen.”

 

De makers worden niet evenredig beloond, terwijl grote online platformen zoals YouTube, Google en Facebook miljarden verdienen. In feite beoogt artikel 13 een betere verdeling van de inkomsten te bereiken. Dit geldt niet zozeer voor bijvoorbeeld de personen die proberen te verdienen aan een eigen YouTube-kanaal. Het gaat om de makers van auteursrechtelijk beschermde werken die zonder toestemming worden verspreid via de grote online platformen en daar niets aan verdienen. Dit moet gaan veranderen door het automatisch herkennen van beschermde content, die zonder toestemming wordt gedeeld (de “uploadfilter”). Het gaat dus om het voorkomen van het verspreiden van beschermde content tegen de wil van de rechthebbenden.

 

Is dit nieuw? Nee dat is het niet. Er bestaan al lang algoritmen die beeld en geluid kunnen herkennen en auteursrechtelijk beschermd materiaal online opsporen. Deze technologie wordt al jaren aan de kant van de grote platformen gebruikt. YouTube schakelt muziek van bekende artiesten bijvoorbeeld automatisch uit in video’s van derden of verwijdert de video’s in geheel. Rechthebbenden kunnen ook (commerciële) partijen inschakelen voor het opsporen van video’s, foto’s en muziek die zonder hun toestemming wordt gebruikt op internet. De juridische praktijk van de nieuwe richtlijn hobbelt daar dus een beetje achteraan. En daar zullen hopelijk de “kleintjes” van profiteren, omdat die in de regel de meeste moeite zullen hebben om dit soort digitale opsporing te realiseren. Het verplicht de grote platformen om zelf in actie te komen door zich ervan te vergewissen dat “aangewezen” content niet wordt verspreid. Het gaat in wezen om een verschuiving van aansprakelijkheid ten nadele van de grote platformen. Misschien dat dit de kritiek van de grote platformen grotendeels drijft.

 

Een ander punt is dat het veel tijd en moeite kan kosten om een systeem te ontwerpen waarbinnen rechthebbenden en de grote platformen met elkaar communiceren, licentieovereenkomsten afsluiten, etc. Dat moet nader ingevuld gaan worden, net zoals een aantal termen in de nieuwe richtlijn invulling nodig hebben. De nieuwe richtlijn heeft betrekking heeft op “grote” en “commerciële” platformen. En daarbij moet het volgens de tekst van de nieuwe richtlijn ook gaan om platformen waar “grote hoeveelheden” auteursrechtelijk beschermd materiaal worden verspreid. Wat bijvoorbeeld nog onduidelijk is, is de vraag waar een “grote hoeveelheid” precies begint. Zoals vaak het geval is in het digitale landschap worstelt de wetgevingspraktijk met het aanleggen van niet-ambivalente termen en kaders. De kaders worden door academici [4] en overheid [5] serieus onderzocht en beoordeeld. De rechter zal de overgebleven gaten in de komende jaren moeten dichten.    

 

Door: Jurian van Groenendaal