Culinaire inspiratie of inbreuk?

Auteursrechtelijke bescherming
In de Auteurswet is bepaald dat een 'werk' auteursrechtelijk beschermd wordt. Om als werk gekwalificeerd te kunnen worden, moet er worden voldaan aan bepaalde criteria: het werk moet een eigen oorspronkelijk karakter hebben (lees: voldoende origineel zijn) en het moet het persoonlijk stempel van de maker dragen. In andere woorden: het werk moet het resultaat zijn van de creativiteit van de maker.

Het is echter niet zo dat álles auteursrechtelijk beschermd kan worden. Zo zijn abstracte ideeën bijvoorbeeld uitgesloten van auteursrechtelijke bescherming. Een voorbeeld: het idee voor een soep bestaande uit tomaten komt niet in aanmerking voor bescherming, maar het concrete recept met bepaalde door de auteur gekozen ingrediënten, hoeveelheden en een creatieve beschrijving van de stappen met toevoeging van bepaalde artistieke/creatieve elementen kan wel auteursrechtelijke bescherming genieten.

Als een werk eenmaal voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komt, komen aan de auteur een aantal exclusieve rechten toe: het recht om het werk openbaar te maken en het recht om dat werk te verveelvoudigen. Dit betekent, kort gezegd, dat een werk alleen met toestemming van de rechthebbende op sociale media geplaatst mag worden.

Hierbij verdient overigens wel vermelding dat voor de bereiding van een recept geen toestemming van de bedenker nodig is. De auteursrechtelijke bescherming ziet immers alleen op de vormgeving van het recept en niet op de uitvoering van de verschillende stappen of het gebruik van de ingrediënten.

Hoe zit dat met de recepten van Sonja Bakker?
Een recept bestaat in de kern puur uit feitelijke informatie. Het gaat immers om ingrediënten, hoeveelheden en feitelijke stappen die genomen moeten worden om het uiteindelijke gerecht neer te zetten. Op deze individuele feitelijkheden kan geen auteursrecht rusten. Van auteursrechtelijke bescherming zal pas sprake zijn als daarbij voldoende creatieve/originele kenmerken aanwezig zijn. Dus pas wanneer de auteur alle verschillende elementen in een recept samenvoegt, waardoor het een gestileerd verhaal wordt over de bereiding van een heerlijk gerecht, kan er gesproken worden van een auteursrechtelijk beschermd werk.

Als we er nou vanuit gaan dat de overgenomen recepten auteursrechtelijk beschermd zijn, dan is nog de vraag in hoeverre Sonja deze recepten heeft bewerkt. Als zij er haar eigen draai aan heeft gegeven en er dus haar eigen oorspronkelijk karakter en persoonlijk stempel aan toe heeft kunnen voegen, dan zal er niet zo snel sprake zijn van auteursrechtinbreuk. Als zij het originele recept wel heeft veranderd, maar niet zodanig dat het als nieuw recept gezien kan worden, dan zal er sprake zijn van een bewerking van het originele recept waarvoor ze eerst de toestemming van de eigenaar had moeten verkrijgen. Heeft ze die niet gekregen, dan maakt zij inbreuk op de rechten van de betreffende auteur/maker.

Of Sonja Bakker auteursrechtinbreuk heeft gepleegd, zal dus afhangen van de vraag of de recepten die zij heeft overgenomen auteursrechtelijk beschermd zijn en of zij (en haar team) er voldoende een eigen draai aan heeft gegeven zodat het als een nieuw recept kan worden gezien (maar dan dus wel een nieuw recept 'geïnspireerd' door andere recepten). Uit de vele persberichten kan echter worden afgeleid dat de recepten grotendeels klakkeloos zijn overgenomen. In dat geval zal er sprake zijn van een ongeautoriseerde verveelvoudiging van andermans werk en is er wel degelijk sprake van inbreuk.

Foto's
Daarnaast is er nog het probleem van de bijbehorende overgenomen foto's. Daar is de inbreukvraag een stuk eenvoudiger. In principe kan er vanuit worden gegaan dat een foto (op het internet) auteursrechtelijk beschermd is, tenzij anders vermeld. Het zonder toestemming gebruiken/overnemen van een foto van een ander levert dus al snel een auteursrechtinbreuk op. En als deze foto wordt bewerkt (door deze bijvoorbeeld bij te snijden) is er ook nog eens sprake van inbreuk op de persoonlijkheidsrechten van de auteursrechthebbende. Het gebruik door Sonja Bakker van de foto's van andere foodbloggers is dus vrijwel zeker inbreuk.

Wat te doen tegen inbreuk?
Nu vraag je je wellicht af: hoe kan er tegen een auteursrechtinbreuk worden opgetreden? In de eerste plaats is het raadzaam eerst contact op te nemen met de wederpartij om die op de inbreuk te wijzen en te proberen een schikking te treffen. Mocht dit niet werken, dan kan een sommatiebrief worden verstuurd waarin de inbreukmakende partij formeel wordt verzocht de inbreuk te staken (en gestaakt te houden). Als het gewenste resultaat hierna uitblijft, is het mogelijk een procedure te starten en de zaak voor te leggen aan een rechter.

 

Dus...
Het opdoen van inspiratie door te kijken naar het werk van collega's is in principe niet problematisch, laat je vooral inspireren! Waar voor gewaakt moet worden, is dat deze inspiratie zo ver gaat dat sprake is van een kopie of bewerking.

Zoals een wijs man ooit zei:

 

"Learn the rules like a pro, so you can break them like an artist."

– Pablo Picasso

Heeft u zelf een auteursrechtelijk probleem of wilt u meer informatie ontvangen? Neem dan contact op met één van onze specialisten.

 

Door: Kosta Hinzen